Ο Μάριο Ντράγκι δήλωνε πρόσφατα ότι η κυρίαρχη σύλληψη της έννοιας της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας αντιστοιχεί στον «κόσμο του χθες», παραπέμποντας πιθανά στην αυτοβιογραφία του Στέφαν Τσβάιχ, αφιερωμένη στον κόσμο του μεσοπολέμου που χάθηκε για πάντα και σε μια ζωή γεμάτη ανατροπές. Κατά τη διάρκεια της κρίσης, τονίζει ο Ντράγκι, επιδιώξαμε μια συνειδητή στρατηγική προσπάθεια να χαμηλώσουμε τους μισθούς που, σε συνδυασμό με την προκυκλική δημοσιονομική πολιτική, το συνολικό αποτέλεσμα ήταν μόνο να μειώσουμε την εσωτερική ζήτηση και να υπονομεύσουμε το κοινωνικό μας μοντέλο.
Ο Ενρίκο Λέτα, παρουσιάζοντας την έκθεσή του για το μέλλον της ευρωπαϊκής οικονομίας, δήλωνε ότι δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Το χάσμα μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ όσον αφορά τις οικονομικές επιδόσεις γίνεται όλο και μεγαλύτερο. Η έκθεση του Λέτα επικεντρώνεται στην ιδέα ότι οι γεωπολιτικές εντάσεις και η αύξηση του προστατευτισμού απειλούν την οικονομική ασφάλεια της Ευρώπης και ότι η μεγέθυνση των δραστηριοτήτων συγκεκριμένων κλάδων σε μεγάλη κλίμακα είναι το κλειδί για την ώθηση σε νέες πράσινες και ψηφιακές τεχνολογίες.
Τέσσερις βασικές μακροοικονομικές εξελίξεις αποτυπώνουν την υστέρηση της ευρωπαϊκής οικονομίας έναντι των ΗΠΑ και τις μειωμένες προοπτικές της:
Πρώτον, οι υψηλότεροι ρυθμοί καθαρών επενδύσεων στις ΗΠΑ, διευρύνουν το χάσμα παραγωγικότητας με την Ευρώπη
Δεύτερον, το χάσμα καινοτομίας σε ψηφιακές τεχνολογίες αιχμής, επίσης διευρύνεται. Οι χρηματοδοτήσεις μέσω venture capitals το 2023, ήταν τριπλάσιες στις ΗΠΑ. Σε αυτό το κρίσιμο ζήτημα απευθύνεται η πρόταση Λέτα για την ενοποίηση των αγορών κεφαλαίου.
Το εργατικό δυναμικό των ΗΠΑ αυξάνεται, ενώ οι συνεχώς επιδεινούμενες δημογραφικές τάσεις στις ευρωπαϊκές χώρες δημιουργούν ολοένα και μεγαλύτερες ελλείψεις ανθρώπινου κεφαλαίου.
Το δημοσιονομικό έλλειμμα των ΗΠΑ θα συνεχίσει να είναι διπλάσιο του ευρωπαϊκού, αποτυπώνοντας και τις δυνατότητες ενίσχυσης των κεφαλαιακών ενισχύσεων αλλά και των δημοσίων υποδομών εκείθεν του Ατλαντικού.
Εξίσου σημαντικό, οι βασικοί οικονομικοί ανταγωνιστές, η Κίνα και οι ΗΠΑ, χρησιμοποιούν το Κράτος κατά το δοκούν, για να επιδοτούν τους κρίσιμους εκείνους τομείς, που θα δώσουν στις οικονομίες τους ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Κατευθύνουν, στη βάση ενός αυστηρού κρατικού σχεδιασμού, τις επενδύσεις τους σε κρίσιμους τομείς, και έχουν εθνικά σχέδια για τη διασφάλιση των κρίσιμων πρώτων υλών που είναι απαραίτητες για να ακολουθήσουν τους εν εξελίξει αναπόφευκτους τεχνολογικούς μετασχηματισμούς της εποχής μας – την ψηφιακή και την πράσινη μετάβαση.
Η Ευρώπη για να προχωρήσει, πρέπει να αλλάξει: Με ισχυρότερη πολιτική και οικονομική ενοποίηση σε συνδυασμό με την υιοθέτηση μηχανισμού που θα απαιτεί από τα μέλη της ΕΕ να χρηματοδοτούν πανευρωπαϊκές πρωτοβουλίες και επενδύσεις.
Πρέπει να αντιτάξει τη δική της κινητοποίηση και πόρους που θα υπερβούν τα 370 δισ δολ σε επιδοτήσεις για εταιρείες που προσφέρει ο νόμος IRA των ΗΠΑ, μια νομοθεσία που προσφέρει για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών τεράστια κρατικά κεφάλαια σε εταιρείες που μετακομίζουν στις ΗΠΑ ή σε αμερικανικές εταιρείες.
Ακριβώς για το λόγο αυτό, σήμερα, περισσότερα από 300 δισεκατομμύρια ευρώ ευρωπαϊκών κεφαλαίων κατευθύνονται στο εξωτερικό ως επενδύσεις, κυρίως προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, υπογραμμίζοντας τις ελλείψεις των κατακερματισμένων αγορών της ΕΕ.
Η μονιμοποίηση των μηχανισμών για κοινό δανεισμό είναι μονόδρομος. Οι σφοδρές αντιδράσεις του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και ορισμένων ισχυρών χωρών πρέπει να καμφθούν. Πολύ περισσότερο, αν συνυπολογίσουμε τις τεράστιες χρηματοδοτικές ανάγκες για την κλιματική αλλαγή, την ενεργειακή αυτονομία, την κοινή άμυνα και την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση
Η ενίσχυση των δυνάμεων, ιδιαίτερα των σοσιαλιστικών, που διεκδικούν τη μονιμοποίηση του κοινού δανεισμού, την ταχύτερη πολιτική και οικονομική ενοποίηση, μια νέα Ευρωπαϊκή Κοινωνική Συμφωνία και την ενίσχυση του Αναπτυξιακού Κράτους, είναι απολύτως κρίσιμη.